Asam Jawa

Kembali ke Direktori Tumbuhan 

Oleh / By:  Noraida Arifin

    

   

PENGENALAN:

Asam jawa adalah pokok saka malar hijau yang mudah ditemui di perkampungan Melayu di seluruh Malaysia. Dengan ketinggian yang boleh mencapai sehingga 25 meter, pokok ini bukan sahaja berfungsi sebagai pokok teduhan tetapi juga sebagai sumber bahan mentah yang pelbagai guna. Batangnya boleh digunakan untuk membuat perabot dan peralatan rumah, manakala buahnya menjadi bahan pemasam utama dalam masakan Melayu. Daunnya yang sedikit masam boleh dimakan sebagai ulam atau dijadikan jeruk. Buah asam jawa yang masak sering digaul dengan gula untuk dijadikan makanan ringan yang enak.

Pokok asam jawa mempunyai jangka hayat yang panjang dan mampu mengeluarkan hasil yang banyak walaupun selepas puluhan tahun. Penanaman asam jawa boleh dilakukan melalui biji benih atau kaedah pembiakan tampang.

KETERANGAN:

Ciri Fizikal
• Ketinggian: Pokok asam jawa boleh tumbuh sehingga 25 hingga 30 meter tinggi.
• Batang: Batangnya tegak, berkayu, dengan diameter yang boleh mencapai 2 meter di pangkal. Warna batangnya cokelat muda dan permukaannya lentisel.
• Daun: Daun asam jawa berbentuk rumbai dan tersusun dalam jumlah ganjil. Panjang daun biasanya antara 5 hingga 13 cm, dengan lebar 0.5 hingga 1 cm. Ujung daun cenderung tumpul dan pangkalnya bulat.
• Buah: Buah asam jawa berbentuk polong, mengandungi biji-biji yang boleh dimakan. Buah yang muda sangat masam dan digunakan dalam pelbagai masakan, manakala buah yang masak lebih manis.

Habitat dan Penanaman
Asam jawa berasal dari kawasan tropis di Afrika tetapi kini ditanam secara meluas di seluruh dunia, termasuk Asia Tenggara. Tumbuhan ini sesuai tumbuh di tanah yang subur dengan saliran baik dan memerlukan curah hujan antara 500 hingga 1500 mm setahun untuk pertumbuhan optimum. Ia juga tahan terhadap suhu tinggi, sehingga 47 darjah Celsius.

PENANAMAN:

Asam jawa boleh ditanam di pelbagai jenis tanah tetapi lebih baik di tanah yang subur dan mempunyai saliran baik. Untuk penanaman, biji benih perlu direndam dalam air selama 24 jam sebelum ditanam untuk meningkatkan kadar percambahan. Jika menggunakan kaedah tampang, pastikan pokok induk sihat dan bebas dari penyakit.

PENJAGAAN:

Pokok asam jawa memerlukan penyiraman yang cukup terutama pada musim kering. Pembajaan juga penting untuk memastikan pertumbuhan pokok yang sihat. Selain itu, pemangkasan perlu dilakukan secara berkala untuk menggalakkan pertumbuhan dan mengelakkan serangan perosak.

KEGUNAAN:

Asam jawa mempunyai pelbagai kegunaan dalam kehidupan seharian:
• Dalam Masakan: Buah asam jawa digunakan sebagai penyedap rasa dalam pelbagai hidangan seperti sambal, kuah masak, dan minuman. Ia memberikan rasa masam yang unik.
• Dalam Perubatan Tradisional: Buah asam jawa berkhasiat untuk merawat demam dan masalah penghadaman. Ia juga digunakan untuk merawat sakit kerongkong dan serak tekak. Ekstraknya berfungsi sebagai julap bagi mengatasi masalah sembelit.
• Kegunaan Lain: Daun asam jawa boleh digunakan untuk merawat bisul dan bengkak sendi. Kulit kayu pula bersifat astringen dan tonik, manakala bijinya dapat digunakan dalam industri makanan dan kosmetik.

KESELAMATAN:

Walaupun asam jawa mempunyai banyak manfaat, penggunaannya haruslah dalam kadar yang sesuai. Terlalu banyak pengambilan boleh menyebabkan ketidakselesaan perut atau cirit-birit bagi sesetengah individu.

FAKTA MENARIK:

• Asam jawa merupakan salah satu bahan utama dalam masakan India dan sering digunakan dalam pembuatan sos.
• Di Afrika Barat, ekstrak dari buah asam jawa digunakan sebagai pewarna kulit kambing.
• India adalah pengeluar terbesar asam jawa di dunia, menghasilkan sekitar 250,000 metrik tan setiap tahun.

English Version

INTRODUCTION:

Tamarind is a perennial green tree commonly found in Malay villages throughout Malaysia. With a height that can reach up to 25 meters, this versatile tree serves not only as shade but also as a source of various raw materials. Its trunk can be used to make furniture and household items while its fruit is a primary souring agent in Malay cuisine. The slightly sour leaves can be eaten raw or pickled. Ripe tamarind fruit is often mixed with sugar to create delicious snacks.

Tamarind trees have a long lifespan and can produce abundant yields even after decades of growth. They can be propagated from seeds or through grafting methods.

DESCRIPTION:

Physical Characteristics
• Height: Tamarind trees can grow up to 25 to 30 meters tall.
• Trunk: The trunk is upright and woody, with a diameter that can reach up to 2 meters at the base. The trunk color is light brown with a lenticel surface.
• Leaves: Tamarind leaves are feathery and arranged in an odd number. Leaf length typically ranges from 5 to 13 cm with a width of 0.5 to 1 cm. The leaf tips are blunt and the bases are rounded.
• Fruit: The fruit of tamarind is pod-shaped and contains edible seeds. The immature fruit is very sour and used in various dishes, while the ripe fruit is sweeter.

Habitat and Cultivation
Tamarind originates from tropical regions in Africa but is now widely cultivated worldwide, including Southeast Asia. This plant thrives in fertile soil with good drainage and requires annual rainfall between 500 to 1500 mm for optimal growth. It is also tolerant of high temperatures up to 47 degrees Celsius.

GROWING:

Tamarind can be planted in various soil types but thrives best in fertile soil with good drainage. For planting seeds, soak them in water for 24 hours before sowing to enhance germination rates. If using grafting methods, ensure that the parent tree is healthy and disease-free.

CARE:

Tamarind trees require adequate watering especially during dry seasons. Fertilization is also essential for healthy growth. Regular pruning should be performed to encourage growth and prevent pest attacks.

USAGE / BENEFITS:

Tamarind has numerous uses in daily life:
• In Cooking: Tamarind fruit is used as a flavor enhancer in various dishes such as sambal and sauces.
• In Traditional Medicine: Tamarind fruit is beneficial for treating fever and digestive issues. It is also used for sore throat relief and acts as a laxative for constipation problems.
• Other Uses: Tamarind leaves can treat boils and joint swelling. The bark has astringent properties and can be used for tonics while the seeds are utilized in food and cosmetic industries.

SAFETY:

While tamarind has many benefits, it should be consumed in moderation to avoid gastrointestinal discomfort or diarrhea in some individuals.

FUN FACTS:

• Tamarind is a key ingredient in Indian cuisine and is often used in sauces.
• In West Africa, extracts from tamarind fruit are used for dyeing goat skin.
• India is the largest producer of tamarind globally, producing around 250,000 metric tons annually.

RUJUKAN / REFERENCES:

http://animhosnan.blogspot.com/2015/10/tanam-asam-jawa-potensinya.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Tamarind
https://www.mstar.com.my/xpose/famili/2019/11/10/khasiat-asam-jawa
https://ecentral.my/asam-jawa/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2950390/